Hijyen Eğitimi Yönetmeliği: Özet, Sık Sorulanlar ve Resmî Kaynaklar

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin amacını, kapsamını, eğitim ve belgelendirme sürecini, işveren–çalışan sorumluluklarını ve e-Devlet’te doğrulama adımlarını tek sayfada toplar. Başvuru ve süreç detaylarına, aşağıdaki yardımcı sayfalardan ulaşabilirsiniz:
– Hijyen Belgesi: Nasıl Alınır? Adım Adım Başvuru Kılavuzu
– Hijyen Belgesi (Pillar Sayfa)
– Başvuru İşlemleri

1) Yönetmelik neyi düzenler? (Hızlı özet)

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği, gıda üretimi/servisi, kişisel bakım ve konaklama gibi riskli iş kollarında çalışanların hijyen eğitimini zorunlu tutar; eğitimlerin nasıl planlanacağını, kimlerin katılması gerektiğini ve belgenin doğrulanmasını tarif eder. Yönetmelik 05.07.2013 tarihinde 28698 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. İçişleri Bakanlığı

Madde madde kutu (amaç ve çerçeve):
• Riskli iş kollarında zorunlu eğitim şartı
• Eğitimlerin içeriği, planlanması ve belgelendirme usulleri
• İşveren ve çalışanların yükümlülükleri
• Bulaşıcı/cilt hastalıklarına ilişkin çalışma engellerinin tespiti (usul ve esaslar)

Ayrıca portör muayenesi uygulamasının yerine hijyen eğitimi esasının getirildiği ve kapsamın Yönetmelik’le çerçevelendiği, Sağlık Bakanlığı resmî kaynaklarında da özetlenmiştir. 

2) Kapsam: Kimler bu eğitimi almak zorunda?

Yönetmeliğin Madde 2’sine göre eğitim, aşağıdaki iş kollarında doğrudan hizmet veren çalışanlar (ve fiilen çalışıyorsa iş yeri sahibi/işleten) için zorunludur: 

• Gıda üretimi ve perakende iş yerleri

• İnsani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suların üretimini yapan iş yerleri

• Kaplıca, hamam, sauna, berber, kuaför, dövme–piercing yapılan yerler, masaj ve güzellik salonları ve benzeri yerler

• Otel, motel, pansiyon, misafirhane gibi yerlerde bilfiil hizmet veren çalışanlar

• Komisyonca hijyen eğitimi verilmesi uygun görülen diğer iş kolları (gerektiğinde kapsam genişleyebilir)

Not kutusu (kapsamı okurken):
• “Doğrudan hizmet veren” ifadesi, gıdaya/kişiye temas eden operasyonel rolleri işaret eder.
• Ofis/idari ve temassız görevler kapsam dışı olabilir; nihai değerlendirme iş tanımı ve denetim pratiklerine göre yapılır.

3) Portör muayenesinden hijyen eğitimine geçiş

Geçmişte yaygın olan portör muayeneleri, mevzuat değişikliğiyle yerini hijyen eğitimine bırakmıştır. Sağlık Bakanlığı açıklamalarında, portör muayenesine dayanak oluşturan hükümlerdeki değişiklik sonrası yeni sistemin eğitim temelli ilerlediği açıkça belirtilir. 

Neden eğitim temelli model?
• Sadece “hastalık arama” yerine sürekli hijyen davranışı kazandırmak
• İşletmede süreç ve kayıt temelli güvenlik kültürü oluşturmak
• Denetimlerde eğitim ve bilginin ispatı (sertifika + kayıt)

4) Eğitimi kim verir? Belge kim tarafından onaylanır?

Resmî çerçeveye göre hijyen eğitimleri, Millî Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı Hayat Boyu Öğrenme kurumları üzerinden yürütülür. İş yeri sahipleri/işletenler, il/ilçe millî eğitim müdürlüklerinin denetiminde, programa uygun şekilde eğitim organize edebilir. Bu yapı ve eğitimlerin aynı iş kolunda çalıştıkça geçerli olduğuna ilişkin açıklamalar, Sağlık Bakanlığı kaynaklarında yer alır. 

Madde madde kutu (uygulama):
• Eğitim, MEB çatısı altında; halk eğitim/mesleki eğitim merkezleri vb. yoluyla yürütülür.
• İşletmeler, il/ilçe MEM onayı/denetimiyle iç eğitim organize edebilir.
• Eğitim içerikleri, komisyon tarafından belirlenen programa dayanır.

5) Eğitim içeriği ve süre mantığı (pratik bakış)

Yönetmelik, detaylı müfredatı tek tek saymak yerine çerçeveyi koyar; içerik, sektörün risk profiline göre komisyon kararları ve MEB programlarıyla belirlenir. Uygulamada odak başlıklar tipik olarak şunlardır:

• Kişisel hijyen ve koruyucu ekipman (bone, eldiven, önlük vb.)

• Çapraz bulaşmanın önlenmesi ve zonlama mantığı

• Zaman–sıcaklık kontrolü, soğuk zincir, tekrar ısıtma

• Temizlik–dezenfeksiyon ve kayıtlar

• Alerjen farkındalığı ve tüketici bilgilendirme

• Bulaşıcı/cilt hastalıkları ve işe uygunluk esasları

İpucu: Sektöre göre (ör. restoran, pastane, kuaför, sauna/hamam, su üretimi vb.) örnek ve uygulamalar özelleşir. Eğitim sağlayıcınızdan müfredat dökümü ve ders saatleri talep edin.

6) İşveren ve çalışan sorumlulukları

İşveren, kapsamda çalışanların eğitime katılımını işe girişten önce planlamak, kayıtları tutmak ve denetimde ibraz etmekle yükümlüdür. Çalışan ise eğitime katılmak, öğrendiklerini uygulamak ve belgeyi saklamak zorundadır. Yönetmeliğin çıkış amacı ve resmi rehberlik, bu iki sorumluluğu birlikte vurgular. 

Kontrol listesi (işverene):
□ Hangi iş kolları kapsamda?
□ İşe girişte eğitim planı ve personel listesi hazır mı?
□ Eğitimi veren kurum MEB çatısı altında mı?
□ Eğitim katılım ve sertifika kayıtları arşivde mi?
□ İç prosedürler (temizlik planı, sıcaklık kayıtları, alerjen planı vb.) güncel mi?

7) Sertifikanın doğrulanması (e-Devlet)

MEB’e bağlı kurumlardan alınan yaygın eğitim sertifikaları, e-Devlet üzerinden “Yaygın Eğitim Sertifika Belgesi Sorgulama” hizmetiyle görüntülenebilir. Ayrıca barkodlu belgeler için Belge Doğrulama ekranı bulunur.

Adım adım kısa rehber:

1. e-Devlet’e T.C. Kimlik Numaranızla giriş yapın.

2. Yaygın Eğitim Sertifika Belgesi Sorgulama hizmetini açın.

3. Kayıtlarda gözüken sertifikanızı görüntüleyin.

4. Barkodlu belgeniz varsa Belge Doğrulama ekranından kontrol edebilirsiniz.
   Not: Yeni düzenlenen sertifikalarda işlenme süresi olabilir; bu durumda eğitim kurumunuzla kayıt onayı teyidi yapın.

8) Denetim ve yaptırımlar hakkında uyarı

Sektörel denetimlerde, zorunlu eğitim ve belge ibrazı beklenir. Yaptırım kalemleri; sektörünüzü denetleyen idarenin (belediye, il/ilçe tarım, sağlık vb.) mevzuatına ve tespit edilen uygunsuzluğun niteliğine göre değişir. Güncel ceza tutarları sık değişebildiğinden, yerel idarenin duyurularını ve resmi mevzuat kaynaklarını takip edin. (Bu sayfa bilgilendirme amaçlıdır; bağlayıcı yorumlar için resmî metinlere bakın.)

Sık sorulan sorular (FAQ)

1) Hangi sektörlerde hijyen eğitimi zorunlu?
Yönetmeliğin kapsadığı başlıca alanlar: gıda üretimi/perakende, insani tüketim amaçlı sular ve doğal mineralli sular, kaplıca–hamam–sauna–berber–kuaför–dövme/piercing–masaj–güzellik salonları ve konaklama tesislerinde bilfiil hizmet veren çalışanlardır. Ayrıca komisyon uygun görürse kapsam genişleyebilir. 

2) Ofis/idari personel de eğitime katılmak zorunda mı?
Genellikle doğrudan temas etmeyen idari/ofis roller kapsam dışı olabilir. Ancak nihai değerlendirme iş tanımı ve denetim uygulamalarına göre yapılır. (Operasyonla temasa giren idari birimler için eğitim önerilir.)

3) Eğitimi kim verir?
Eğitimler MEB (Hayat Boyu Öğrenme) çatısı altında yürütülür; işletmeler il/ilçe millî eğitim müdürlüklerinin denetiminde, komisyonca onaylı programla eğitim organize edebilir. 

4) Eğitim içeriği nasıl belirleniyor?
Yönetmelik çerçeve belirler; ayrıntılı müfredat/örnekler sektöre göre komisyon kararları ve MEB programlarıyla uyarlanır. (Örn. restoran–pastane–kuaför için farklı vurgu/senar­yolar.)

5) Sertifikam ne kadar geçerli?
Sağlık Bakanlığı kaynağı, aynı iş kolunda hizmet verdiğiniz sürece belgenin geçerli sayıldığını belirtir. (İş/rol değişikliklerinde tamamlama/yenileme eğitimi istenebilir.) 

6) Sertifikam e-Devlet’te görünmüyor. Ne yapmalıyım?
Yeni sertifikalar işlenme süresi gerektirebilir. Eğitim kurumunuzdan kayıt teyidi alın; ardından MEB Yaygın Eğitim Sertifika Sorgulama hizmetinden kontrol edin.

7) Online eğitim geçerli mi?
Kimlik doğrulaması ve MEB onaylı süreçle tamamlanan eğitimler geçerlidir; sertifika e-Devlet üzerinden görüntülenebilir. e-Devlet

8) İşe girişte ne yapmalıyım?
İşvereniniz, kapsamdaysanız sizi eğitime yönlendirmeli ve kayıtları tutmalıdır. Siz de katılımı tamamlayıp sertifikanızı saklamalı ve gerekiyorsa e-Devlet çıktısını ibraz etmelisiniz. 

9) Portör muayenesi tamamen bitti mi?
Portör muayenesi modelinin yerini eğitim temelli yapı almıştır. Spesifik sağlık kontrolleri ise işin niteliğine göre farklı mevzuatlarda düzenlenebilir; esasa yön veren nokta, hijyen eğitimi zorunluluğudur.

10) Hangi belgeler denetimde hazır olmalı?
Personel sertifika listesi, katılım kayıtları, eğitim planı, uygulama SOP/kayıtları (temizlik planı, sıcaklık formları vb.) ve işe uygunluk notları.

Resmî kaynaklar (hızlı erişim)

• Resmî Gazete bilgisi: “Hijyen Eğitimi Yönetmeliği” yayımlanma tarihi 05.07.2013, sayı 28698. İçişleri Bakanlığı sayfasında Resmî Gazete bağlantısı yer alır. İçişleri Bakanlığı

• Sağlık Bakanlığı (HSGM) özet sayfası: Yönetmeliğin kapsamı, portör muayenesinden eğitime geçiş ve kurum yetkileri hakkında bilgilendirme. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü

• HSGM sunum dökümanı (mevzuat slaytı): Amaç, kapsam ve dayanak maddelerinin özetlendiği sunum. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü

• MEB e-Devlet hizmeti: Yaygın Eğitim Sertifika Belgesi Sorgulama (sertifikanızı görüntülemek için). e-Devlet

• e-Devlet Belge Doğrulama: Barkod/karekodlu belgelerin doğrulanması. e-Devlet

Uyarı: İş kolunuz özelinde uygulanabilecek ilave düzenlemeler (ör. gıda üretiminde 5996 sayılı Kanun ve ikincil düzenlemeler) ile yerel idari talimatları ayrıca değerlendiriniz. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü